Świat architektury coraz częściej mówi o empatii. Nie tej emocjonalnej, lecz przestrzennej – o zrozumieniu, że każdy z nas odbiera otoczenie inaczej. Właśnie z tej potrzeby zrodził się trend, który z roku na rok zyskuje na znaczeniu, czyli neuroinkluzywność. To nowy sposób myślenia o projektowaniu, który łączy wiedzę z zakresu architektury, psychologii i designu, by tworzyć wnętrza przyjazne dla wszystkich – niezależnie od sposobu, w jaki ich mózg przetwarza bodźce.

W firmie Kiko Design wierzymy, że piękne wnętrze to nie tylko estetyka. To także przestrzeń, która wspiera, uspokaja i pozwala być sobą. Dlatego coraz częściej projektujemy zgodnie z zasadami neuroinkluzji w architekturze – z myślą o różnorodności ludzkich umysłów.

Czym jest neuroinkluzywność w projektowaniu?

To podejście, które uwzględnia potrzeby osób o różnym sposobie postrzegania i reagowania na świat. Obejmuje zarówno osoby neurotypowe, jak i neuroatypowe, czyli m.in. osoby w spektrum autyzmu, z ADHD, wysoką wrażliwością czy zaburzeniami sensorycznymi.

W praktyce neuroinkluzja w projektowaniu oznacza tworzenie przestrzeni, które są neutralne sensorycznie, elastyczne i dają poczucie kontroli nad bodźcami. To wnętrza, które nie przytłaczają, nie rozpraszają, ale równocześnie stymulują w sposób przyjemny i bezpieczny.

Czym różni się neuroinkluzywność od projektowania uniwersalnego? Uniwersalne projektowanie skupia się na ogólnie przyjetych zasadach ergonomiii (np. brak progów, szerokie przejścia). Projektowanie neuroinkluzywne idzie krok dalej – uwzględnia dostępność neurokognitywną, czyli sposób, w jaki ludzie odczuwają i interpretują przestrzeń.

Zasady neuroinkluzywności w architekturze

Tworzenie neuroinkluzji w architekturze wymaga empatii, badań i świadomości. Nie chodzi o rewolucję, lecz o drobne decyzje, które mają ogromne znaczenie dla komfortu użytkownika. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zasady neuroinkluzywności, które coraz częściej stosuje się w projektach prywatnych i publicznych:

• Światło – redukuje stres i nadmierną stymulację dzięki zastosowaniu światła dziennego, braku migotania oraz możliwości regulacji natężenia.
• Kolorystyka – wspiera uspokojenie i czytelność przestrzeni poprzez wykorzystanie barw neutralnych i unikanie ostrych kontrastów.
• Akustyka – chroni przed przebodźcowaniem poprzez użycie paneli dźwiękochłonnych i miękkich materiałów.
• Nawigacja – zapewnia jasny układ i poczucie bezpieczeństwa dzięki logicznemu podziałowi stref.
• Materiały – wprowadzają różnorodność sensoryczną, np. poprzez naturalne tkaniny, drewno i matowe powierzchnie.
• Przestrzeń osobista – zwiększa komfort i prywatność, oferując strefy ciche oraz miejsca do wyciszenia.

Każdy z tych elementów wpływa bezpośrednio na emocje i samopoczucie użytkownika, co potwierdzają liczne badania z zakresu neuroarchitektury i psychologii środowiskowej.

Projektowanie neuroinkluzywne – jak przestrzeń wpływa na emocje?

Ludzki mózg nieustannie analizuje otoczenie. Dla części osób zbyt duża liczba bodźców – światła, dźwięków, zapachów – może być źródłem stresu i dezorientacji. Dlatego projektowanie neuroinkluzywne zakłada ograniczanie nadmiernych wrażeń i dostosowywanie ich do możliwości percepcyjnych użytkownika.

To właśnie dlatego neuroinkluzja w projektowaniu zyskuje na znaczeniu w biurach, szkołach, przedszkolach i przestrzeniach publicznych. Wnętrza mają wspierać – a nie przytłaczać.

Jak przestrzeń wpływa na emocje?

• uporządkowana struktura wnętrza obniża poziom lęku,
• naturalne światło i ciepłe barwy sprzyjają relaksowi,
• nadmiar detali i kontrastów zwiększa napięcie poznawcze,
• możliwość regulacji (światła, temperatury, dźwięku) daje poczucie kontroli i pozwala na wyciszenie w momencie przebodźcowanie – np. zmiana natezenia na przygaszone, cieple swiatlo.

Komfort wizualny – oświetlenie o niskim olśnieniu

Odpowiednio dobrane światło LED ma bezpośredni wpływ na naszą efektywność i samopoczucie. Kluczowy dla komfortu pracy jest niski poziom olśnienia – zbyt jaskrawe światło powoduje zmęczenie oczu, ból głowy i rozdrażnienie. Rozwiązaniem są oprawy z powiększonym kątem ochrony, w których źródło światła jest zagłębione w korpusie, co skutecznie redukuje olśnienie przy zachowaniu wysokiego natężenia światła.

Doskonałym przykładem są oprawy AQ Form, wykorzystywane w projektach KIKO. Łączą one precyzyjną optykę z dużym kątem ochrony, co zapewnia minimalne olśnienie i wysoki komfort wizualny dzięki dobremu odwzorowaniu barw. Te oprawy potrafią osiągnąć nawet UGR<13 w miejscu pracy. Dostępna jest również wersja na szynoprzewodzie (RAFTER points track), która umożliwia łatwe przemieszczanie i kierowanie światła.

Korzyści z takiego oświetlenia to przede wszystkim mniejsze zmęczenie wzroku, lepsza koncentracja i wydajność pracy oraz oszczędność energii dzięki kierowaniu światła tylko tam, gdzie rzeczywiście potrzebne są wysokie natężenia. Dobre oświetlenie to nie tylko odpowiednia jasność, ale przede wszystkim jakość i komfort użytkowania.

Neuroinkluzja a architektura i emocje – projektowanie przyjazne mózgowi

Współczesna architektura a samopoczucie to nie tylko trend, ale odpowiedź na realne potrzeby społeczne. Neuroinkluzja w architekturze oznacza tworzenie przestrzeni, które wspierają różnorodność – poznawczą, emocjonalną i sensoryczną. To filozofia, która mówi: „nie wszyscy odbieramy świat tak samo, ale każdy zasługuje, by czuć się w nim dobrze”.

W praktyce:

• biura projektuje się z miejscami cichymi i strefami regeneracji,
• szkoły stosują stonowane kolory i akustyczne wykończenia,
• przestrzenie publiczne zyskują spokojne punkty orientacyjne i czytelne oświetlenie.

Tak powstaje przestrzeń neuroinkluzywna – przyjazna dla osób wrażliwych sensorycznie, ale jednocześnie komfortowa dla wszystkich użytkowników.

Neuroinkluzywność vs uniwersalne projektowanie – podobieństwa i różnice

Choć oba podejścia mają wspólny cel, czyli tworzenie przestrzeni dostępne dla każdego, różnią się zakresem i filozofią.

Aspekt	Uniwersalne projektowanie	Neuroinkluzywne projektowanie
Cel	Fizyczna dostępność	Emocjonalna i poznawcza dostępność
Grupa odbiorców	Osoby z ograniczeniami ruchowymi	Osoby neuroróżnorodne i wrażliwe sensorycznie
Kluczowe elementy	ergonomia, dostępność techniczna	światło, akustyka, kolory, bodźce
Efekt	brak barier architektonicznych	harmonia emocjonalna i poznawcza

Widać więc, że projektowanie uwzględniające różnorodność mózgów to rozwinięcie idei inkluzywności – dostosowane do współczesnego rozumienia komfortu psychicznego.

Neuroinkluzja w praktyce – jak projektować przestrzeń przyjazną osobom neuroróżnorodnym?

Wdrażanie zasad inkluzji sensorycznej w projektowaniu wymaga uważności i wiedzy. Nie zawsze chodzi o kosztowne zmiany – często wystarczy świadome podejście do światła, kolorów czy akustyki.

Jak projektować przestrzeń przyjazną osobom neuroróżnorodnym:

• zapewnij możliwość regulacji natężenia światła, korzystaj z dobrej jakości opraw oświetleniowych,
• unikaj wzorzystych, migających powierzchni,
• wprowadź miejsca odpoczynku sensorycznego (ciche kąciki, zasłony, roślinność),
• stosuj naturalne, miękkie materiały,
• zadbaj o prostą, intuicyjną komunikację wizualną.

Tego typu rozwiązania coraz częściej pojawiają się w przestrzeniach komercyjnych, edukacyjnych i mieszkalnych. Neuroinkluzja nie ogranicza kreatywności – wręcz przeciwnie, uczy projektantów większej wrażliwości i empatii.

FAQ – najczęstsze pytania o neuroinkluzywność

Czym jest neuroinkluzywność?
To koncepcja projektowania, która uwzględnia różne sposoby postrzegania świata przez ludzi – zwłaszcza przez osoby neuroróżnorodne (np. z ADHD, autyzmem czy nadwrażliwością sensoryczną).

Jakie zasady neuroinkluzji w architekturze są najważniejsze?
Kluczowe są: regulowane oświetlenie, dobra akustyka, neutralne kolory, uporządkowany układ przestrzeni oraz możliwość indywidualnego dopasowania bodźców.

Czym różni się neuroinkluzywność od projektowania uniwersalnego?
Uniwersalne projektowanie koncentruje się na dostępności fizycznej, a neuroinkluzywne – na emocjonalnym i poznawczym komforcie użytkownika.

Dlaczego neuroinkluzja w projektowaniu zyskuje popularność?
Ponieważ coraz więcej osób doświadcza przebodźcowania, stresu i przeciążenia informacyjnego. Neuroinkluzywne wnętrza pomagają odpocząć i odzyskać równowagę.

Architektura, która rozumie człowieka

Własne doświadczenia skłaniają do poszukiwań i podpowiadają najlepsze rozwiązania – wiedza praktyczna, czyli ta z pierwszej ręki pozwala przekonać się, jak ogromną różnicę może zrobić odpowiednio zaprojektowana przestrzeń. Gdy do tego dochodzi wiedza profesjonalna z zakresu neuroarchitektury i psychologii przestrzeni, wszystko działa naprawdę dobrze. W Kiko Design wierzymy, że prawdziwe piękno to spokój. Projektujemy wnętrza, które nie tylko zachwycają formą, ale też wspierają emocjonalnie i są dopasowane do różnorodności ludzkich umysłów. Każdy zasługuje na przestrzeń, w której może czuć się dobrze – bez względu na to, jak działa jego mózg.